Conchi Lillo, νευροεπιστήμονας και ειδικός στην όραση: «Τα μπλε μάτια δεν υπάρχουν»

Το μπλε χρώμα των ματιών δεν είναι τίποτα άλλο από μια ψευδαίσθησηGetty Images

Η όραση είναι η κύρια αίσθηση μας. Μέσα από τα μάτια μας αντιλαμβανόμαστε τα περισσότερα από τα στοιχεία γύρω μας, τα οποία στη συνέχεια ενσωματώνουμε με τις υπόλοιπες αισθήσεις μας. Τα μάτια μας κρύβουν μεγάλα άγνωστα που έχουν καθήκον να ξεκαθαρίσουν οι ειδικοί, μεταξύ αυτών η νευροεπιστήμονας και βιολόγος Conchi Lillo, συγγραφέας του βιβλίου ‘Open your eyes!’, στο οποίο αποκαλύπτει μερικές από τις μεγάλες αμφιβολίες γύρω από τα μάτια μας. Τα βλέπουμε όλα ίδια; Γιατί λέτε ότι τα χρώματα δεν υπάρχουν; Ο ειδικός μας ξεκαθαρίζει αυτές και άλλες αμφιβολίες.

Οι οφθαλμίατροι προειδοποιούν για τον κίνδυνο του μπάνιου με φακούς επαφής

Γιατί είναι τόσο σημαντική η όραση;

Είναι η αίσθηση που χρησιμοποιούν περισσότερο οι άνθρωποι για να λάβουν πληροφορίες για τον κόσμο γύρω μας. Σε όλη την εξέλιξη ήταν η αίσθηση που χρησιμοποιούσαμε για να ξεφύγουμε από τους κινδύνους και να βρούμε τροφή. Τώρα είναι πολύ περισσότερο, οι άνθρωποι χρησιμοποιούν την όραση ως μέσο για να αποκτήσουν κάθε είδους πληροφορία, εξ ου και η εμφάνιση ηλεκτρονικών συσκευών για το σκοπό αυτό (τηλεόραση, smartwatch, επαυξημένη πραγματικότητα…).

Όταν βρίσκομαι αντιμέτωπος με το ίδιο τοπίο ή την έκφραση ενός ατόμου, βλέπω εγώ και ο διπλανός μου το ίδιο πράγμα;

Ακόμα κι αν ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο είναι κάτι πολύ ιδιαίτερο για τον καθένα μας, μπορούμε να πούμε ότι σε γενικές γραμμές βλέπουμε πολύ παρόμοια, καθώς η εξέλιξη είναι υπεύθυνη για την «κανονικοποίηση» της οπτικής μας αντίληψης, δεν υπάρχουν ενδοειδικές παραλλαγές Πολύ μεγάλο. Φυσικά, ωστόσο, υπάρχουν πολλές εξαιρέσεις, όπως για παράδειγμα υπάρχουν πολλά άτομα με διαθλαστικά προβλήματα – που προκαλεί μυωπία ή υπερμετρωπία – που σημαίνει ότι πρέπει να χρησιμοποιούν γυαλιά για να μπορούν να «βλέπουν καλύτερα» ή υπάρχουν και άτομα με περισσότερα σοβαρές και σημαντικές ασθένειες, που επηρεάζουν σημαντικά την όραση -μερική ή ολική τύφλωση- και που προκαλούν τα άτομα αυτά να «βλέπουν διαφορετικά».

Γιατί λέτε ότι τα χρώματα δεν υπάρχουν;

Γιατί αν τα χρώματα ήταν αμετάβλητα, όλα τα έμβια όντα στον πλανήτη θα έπρεπε να βλέπουν ακριβώς τα ίδια χρώματα, και αυτό δεν ισχύει. Αυτό που υπάρχει, και αυτό που αντιλαμβανόμαστε, είναι τα μήκη κύματος του φωτός, τα οποία αλληλεπιδρούν με κάποιες πρωτεΐνες των φωτοϋποδοχέων μας, που μετατρέπουν αυτό το μήκος κύματος σε νευρικό ερέθισμα και το οποίο στέλνεται σε άλλα κέντρα του εγκεφάλου μας μέσω του οπτικού νεύρου, έτσι ώστε ο εγκέφαλός μας αποφασίζει σε ποιο χρώμα αντιστοιχεί η διέγερση. Έτσι, ανάλογα με τον τύπο των φωτοϋποδοχέων που έχει κάθε οργανισμός στη γη, θα δει τα χρώματα διαφορετικά. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι έχουν 3 τύπους φωτοϋποδοχέων που μας πληροφορούν για τα χρώματα (κώνοι), αλλά υπάρχουν ζώα, όπως ορισμένα είδη πεταλούδων, που έχουν έως και 16 διαφορετικούς, οπότε δεν μπορούμε καν να φανταστούμε τι χρώματα μπορούν να αντιληφθούν. .

Γιατί οι γυναίκες αντιλαμβάνονται περισσότερα χρώματα από τους άνδρες;

Δεν είναι πολύ συχνό, αλλά υπάρχει ένα υψηλό ποσοστό γυναικών (άτομα με XX φυλετικά χρωμοσώματα), που διακρίνουν περισσότερα χρώματα από τους περισσότερους ανθρώπους. Γενικά είμαστε τριχρωματικοί, γιατί έχουμε 3 τύπους κώνων που μας παρέχουν χρωματικές πληροφορίες. Σε άτομα με δύο Εάν οι δύο πρωτεΐνες που δημιουργούνται, η σωστή και η μεταλλαγμένη, εκφράζονται σε αυτούς τους φωτοϋποδοχείς –δηλαδή συντίθενται σωστά– και μπορούν να εκτελέσουν τη λειτουργία τους, αυτοί οι άνθρωποι θα γίνουν τετραχρωμικοί, δεδομένου ότι θα έχουν τους τρεις τύποι “κανονικών” κώνων, συν αυτόν που εκφράζει τη μεταλλαγμένη πρωτεΐνη: τον τέταρτο κώνο. Αυτό σημαίνει ότι μπορούν να έχουν εξαιρετική έγχρωμη όραση, αλλά όχι επειδή μπορούν να δουν πέρα ​​από το ορατό μας φάσμα, αλλά μάλλον, μέσα σε αυτό, Διακρίνουν πολλές περισσότερες αποχρώσεις. Τόσο πολύ που μπορούν να διαφοροποιήσουν αποχρώσεις που για ένα τρίχρωμο είναι πανομοιότυπες μεταξύ τους. Στην πραγματικότητα, αν ένας τρίχρωμος άνθρωπος διακρίνει ένα εκατομμύριο αποχρώσεις, ένας τετραχρωμικός θα μπορούσε να διακρίνει έως και 100 εκατομμύρια.

Από τι εξαρτάται το χρώμα των ματιών μας;

Η ίριδα αποτελείται από πολλά στρώματα ιστού, μερικά είναι μυώδη και άλλα περιέχουν κύτταρα φορτωμένα με χρωστική ουσία (μελανίνη), παρόμοια με αυτή που δίνει χρώμα στο δέρμα μας. Το χρώμα που αποκτά η ίριδά μας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, κυρίως γενετικούς, που ρυθμίζουν την ποσότητα μελανίνης που περιέχεται στα κύτταρά μας, επίσης από το πώς αυτά τα κύτταρα με μελανίνη κατανέμονται στην ίριδα, τον φωτισμό, τη γωνία και την απόσταση από την οποία κοιτάζετε στο, κ.λπ. Η μελάγχρωση του σώματός μας, από την οποία εξαρτάται και το χρώμα των ματιών, εξαρτάται από περισσότερα από τετρακόσια διαφορετικά γονίδια, επομένως το χρώμα της ίριδας, που δεν είναι το ίδιο σε ολόκληρη την επιφάνειά της, οφείλεται σε συνδυασμό και των δύο γονιδίων εκφράζεται όπως όλοι οι προηγούμενοι παράγοντες. Οι άνθρωποι έχουν μόνο δύο τύπους μελανίνης: σκούρο καφέ και κιτρινωπό/κοκκινωπό. Τα χρώματα των ματιών, του δέρματος και των μαλλιών των ανθρώπων και άλλων θηλαστικών είναι το προϊόν της ανάμειξης και του εντοπισμού στην ίριδα αυτών των δύο τύπων μελανίνης.

Τα ανοιχτόχρωμα μάτια είναι πιο επιρρεπή σε οφθαλμικές παθήσεις;

Οχι απαραίτητα. Αυτό που μπορεί να συμβεί είναι ότι, εφόσον η ίριδα είναι στην πραγματικότητα σαν το διάφραγμα μιας κάμερας, που χρησιμεύει στο να εμποδίζει το υπερβολικό φως να εισέλθει στα μάτια μας, όταν η ίριδα είναι πολύ καθαρή, δεν εμποδίζει τόσο πολύ φως όσο, για παράδειγμα, ένα σκοτάδι Ίρις. Μπορεί τα άτομα με ανοιχτόχρωμα μάτια να ενοχλούνται περισσότερο από το έντονο φως (φωτοφοβία).

Σπάστε την ψευδή πεποίθηση ότι το μπλε χρώμα των ματιών δεν υπάρχει. Τι συμβαίνει σε εμάς όταν το αντιλαμβανόμαστε έτσι;

Στους ανθρώπους δεν υπάρχει μπλε μελανίνη, επομένως το μπλε χρώμα στα μάτια είναι πραγματικά ένα οπτικό αποτέλεσμα. Βλέπουμε μπλε μάτια για τον ίδιο λόγο που βλέπουμε μπλε ουρανό, που ονομάζεται σκέδαση Rayleigh. Συμβαίνει ότι, ανάμεσα στα μήκη κύματος της ηλιακής ακτινοβολίας που φτάνουν στη Γη, αυτά που αντιστοιχούν στο μπλε είναι τα πιο κοντά και τα ατμοσφαιρικά αέρια προκαλούν μεγαλύτερη διασπορά τους. Έτσι, αφού είναι τα πιο άφθονα στον ουρανό, είναι αυτά που αντιλαμβανόμαστε περισσότερο, γι’ αυτό και βλέπουμε τον γαλάζιο ουρανό. Για τον ίδιο λόγο, δεδομένου ότι αυτοί οι άνθρωποι έχουν λίγη μελανίνη στην ίριδα, και επομένως απορροφούν λιγότερη ηλιακή ακτινοβολία, διασκορπίζουν το φως, και επειδή, πάλι, αυτά που αντιστοιχούν στο μπλε φως είναι τα πιο σύντομα, ενεργητικά και άφθονα, θα δούμε τα μπλε μάτια τους.

Τι συμβαίνει με τους ανθρώπους των οποίων το χρώμα αλλάζει ανάλογα με το φως;

Είναι επειδή το φως επηρεάζει διαφορετικά τη μελανίνη της ίριδας και γίνονται αντιληπτές διαφορετικές αποχρώσεις. Μπορεί να ελαφρύνουν λίγο όταν κάνουν πολύ ήλιο γιατί τα μελανοκύτταρα μπορούν να κινηθούν (λίγο) όπως ακριβώς κάνουν στο δέρμα μας.

Τα μπλε φίλτρα προστατεύουν πραγματικά την όρασή μας; Είναι σκόπιμο να τα προσθέσετε σε φακούς γυαλιών;

Παρά τις επιθετικές εκστρατείες που μας ενημερώνουν για τον κίνδυνο του μπλε φωτός στα μάτια μας, οι επαγγελματίες που εργάζονται με το οπτικό σύστημα γνωρίζουν ότι αυτή η πηγή φωτός δεν είναι τόσο επικίνδυνη όσο θέλουν να βλέπουμε. Δημοσιεύτηκε μια ανασκόπηση που δείχνει ότι η χρήση φίλτρων μπλε φωτός δεν είναι αποτελεσματική για αυτό που προορίζονταν να κάνουν. Ούτε βελτιώνει την οπτική κόπωση που συνδέεται με την υπερβολική χρήση οθονών ούτε βελτιώνει την ξεκούρασή μας.

Εξαίρεση αποτελούν τα άτομα που έχουν προβλήματα όρασης και, καθώς το μπλε φως είναι το πιο ενεργητικό και πιο διασκορπισμένο, είναι πιθανό να προκαλεί φωτοφοβία σε ορισμένα από αυτά τα άτομα. Σε αυτές τις περιπτώσεις πρόκειται για φίλτρα που συνταγογραφούνται από οφθαλμίατρους. Σε καμία περίπτωση δεν έχουν θεωρηθεί ευεργετικά σε άτομα χωρίς προβλήματα όρασης.

Και τα γυαλιά ηλίου, μας βοηθούν ή μας βλάπτουν στην αντίληψη του φωτός;

Τα γυαλιά ηλίου έχουν έναν πολύ σημαντικό σκοπό, να προστατεύουν τα μάτια μας από τις ακτίνες UV, οι οποίες είναι επιβλαβείς τόσο για το δέρμα όσο και για τα μάτια μας. Ο τύπος του γυαλιού (blackout) εξαρτάται από το είδος της προστασίας που απαιτείται, δεν οφείλεται τόσο στο χρώμα της ίριδας, αλλά στο ότι υπάρχουν άτομα με προβλήματα όρασης που χρειάζονται περισσότερη προστασία.

Τι μπορεί να γίνει καθημερινά για την αποφυγή παθήσεων της όρασης;

Υπάρχουν πολλά είδη οπτικών ασθενειών. Κάποια από αυτά, ειδικά αυτά που έχουν γενετική συνιστώσα, δεν μπορούν να «αποφευχθούν». Για τους υπόλοιπους, το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να διατηρήσουμε την καλή υγεία των ματιών και να μειώσουμε τους παράγοντες κινδύνου. Αυτό δεν εγγυάται ότι δεν θα αναπτύξουμε πρόβλημα όρασης, αλλά μάλλον ότι όσο μειώνονται οι παράγοντες κινδύνου, μειώνονται οι πιθανότητες εμφάνισης του.

Πρέπει να ληφθούν πρόσθετες προφυλάξεις εάν άλλα μέλη της οικογένειας πάσχουν από ασθένεια των ματιών;

Εάν έχει ένα γενετικό συστατικό, όπως η μελαγχρωστική αμφιβληστροειδίτιδα ή η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, καλό είναι να υποβάλλεται σε περιοδικούς ελέγχους από τον οφθαλμίατρο.

Και πέφτει συγκεκριμένα; Μπορούν να προληφθούν με οποιονδήποτε τρόπο;

Δεν υπάρχει πρότυπο για την πρόληψη του καταρράκτη. Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου είναι η υπερβολική έκθεση στις ακτίνες UV του ήλιου, επομένως είναι σημαντικό να προστατευτούμε από την επιβλαβή ακτινοβολία του ήλιου με εγκεκριμένα γυαλιά ηλίου.

Θα υπάρξει πραγματική λύση για την τύφλωση στο μέλλον;

Δεν υπάρχει κανένας μοναδικός τύπος τύφλωσης, επομένως είναι δύσκολο να απαντηθεί. Είναι σαν να ρωτάμε αν θα υπάρξει θεραπεία για τον καρκίνο. Υπάρχουν πολλοί τύποι καρκίνου, επομένως δεν υπάρχει ενιαία απάντηση.

Στην περίπτωση ορισμένων οφθαλμικών ασθενειών που οδηγούν σε τύφλωση, υπάρχουν πολυάριθμες γραμμές έρευνας στις οποίες τόσο η γονιδιακή θεραπεία (αντικατάσταση του μεταλλαγμένου γονιδίου που προκαλεί το πρόβλημα) όσο και η μεταμόσχευση χρωματισμένων επιθηλιακών κυττάρων σε περίπτωση σχετιζόμενης εκφύλισης της ωχράς κηλίδας στην ηλικία, φαίνεται να είναι η πιο επιτυχημένη στην πράξη. Επομένως, αυτές οι τεχνικές μπορεί να είναι χρήσιμες για ορισμένους τύπους τύφλωσης.