Ο διαβήτης τύπου 2 επηρεάζει 5,3 εκατομμύρια ανθρώπους στην Ισπανία, αν και το 43% των προσβεβλημένων δεν γνωρίζουν ότι τον έχουν. «Είναι αδύνατο για ένα άτομο χωρίς διάγνωση να λάβει επαρκή θεραπεία», προειδοποιεί η Sonia Gaztambide, πρόεδρος του Ισπανικού Ιδρύματος για τον Διαβήτη. Η καθυστέρηση στην ανακάλυψη της νόσου όχι μόνο προκαλεί στο 50% των περιπτώσεων κάποια επιπλοκή κατά τη στιγμή της διάγνωσης, αλλά είναι επίσης ένας από τους παράγοντες που οι θάνατοι λόγω διαβήτη έχουν αυξηθεί στον κόσμο.
Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), ο διαβήτης έχει γίνει η τέταρτη αιτία πρόωρου θανάτου στις γυναίκες και η όγδοη στους άνδρες (σε αυτές έχει αυξηθεί 80% από το 2000). Στη χώρα μας όμως συνέβη το αντίθετο: το 1990 το ποσοστό των πρόωρων θανάτων λόγω διαβήτη στην Ισπανία ήταν 11,98 ανά 100.000 κατοίκους. Δύο δεκαετίες αργότερα, το ποσοστό έπεσε στο 4,32.
«Το γεγονός ότι η θνησιμότητα λόγω διαβήτη έχει μειωθεί τα τελευταία χρόνια είναι εξαιρετική είδηση γιατί αυτό σημαίνει της φερόμαστε καλύτερα κάθε φορά», εκτιμά η εκπρόσωπος της Ομάδας Εργασίας για τον Διαβήτη της Ισπανικής Εταιρείας Οικογενειακής και Κοινοτικής Ιατρικής (semFYC), Ana Cebrián. Σύμφωνα με αυτήν, άτομα που διαγιγνώσκονται με αυτή τη χρόνια νόσο πεθαίνουν τώρα για άλλους λόγους: «Λόγω παθολογιών καρδιαγγειακές παθήσεις, καρκίνος ή ακόμα και άνοια.
[Del cáncer a la ceguera: la diabetes tipo 2 dispara el riesgo de sufrir hasta 57 enfermedades más]
Ο Cebrián ανησυχεί περισσότερο για την έγκαιρη διάγνωση του διαβήτη:Είναι σημαντικό ο πληθυσμός να γνωρίζει τους παράγοντες κινδύνουΊσως θα υπάρξουν εκείνοι που συνδέουν αυτές τις λέξεις με την εικόνα ενός ηλικιωμένου με καθιστικό τρόπο ζωής. Η αλήθεια είναι ότι έχουν δίκιο: τα στοιχεία δείχνουν ότι η μέση ηλικία των ασθενών με διαβήτη τύπου 2 είναι τα 70 έτη.
Ωστόσο, ο Cebrián αναγνωρίζει ότι το βλέπουν πρώτοι κάθε φορά. “Διαγιγνώσκουμε διαβήτη τύπου 2 σε ασθενείς ηλικίας έως και 30 ετών“, ομολογεί. Ο επιπολασμός αυτής της ασθένειας σε μικρότερη ηλικία δεν είναι μόνο αποτέλεσμα της εμπειρίας του. Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στα τέλη του περασμένου έτους προειδοποίησε ήδη ότι το ποσοστό επίπτωσης σε εφήβους και νεαρούς ενήλικες (μεταξύ 15 και 39 ετών) έχουν αυξηθεί παγκοσμίως από 117 ανά 100.000 κατοίκους το 1990 σε 183 το 2019.
Ποιοι είναι οι λόγοι;
Η γενετική είναι ένας από τους παράγοντες κινδύνου για διαβήτη. “ΕΓΩ Πάντα ρωτάω τους ασθενείς μου αν έχουν οικογενειακό ιστορικό“, λέει ο Cebrián, ο οποίος λυπάται που αντιμετώπισε αυτό το γενετικό φορτίο “δεν μπορεί να γίνει τίποτα”. Δεν συμβαίνει το ίδιο με άλλους παράγοντες στους οποίους μπορούμε να δράσουμε. Όπως υπογραμμίζει ο διαβητολόγος, “η καλύτερη σύσταση που μπορεί να δοθεί σε ασθενής είναι ότι δεν παχαίνει ούτε χάνει βάρος (αν είναι υπέρβαρος)».
Και όλοι οι εμπειρογνώμονες που συμβουλεύτηκε η EL ESPAÑOL συμφωνούν στον εντοπισμό του ίδιου ένοχου. “Ο διαβήτης αυξάνεται στην Ισπανία λόγω του επιπολασμού της παχυσαρκίας“, λέει ο Cristóbal Morales, ενδοκρινολόγος στα νοσοκομεία Virgen Macarena και Vithas στη Σεβίλλη. Σύμφωνα με στοιχεία από το Global Obesity Observatory, το 37,8% των Ισπανών ενηλίκων ζυγίζει περισσότερο από το συνιστώμενο και το 16% είναι παχύσαρκοι.
Το 1973 ο Αμερικανός ερευνητής Ethan Allen Sims επινόησε τον όρο διαβήτη (diabesidad, στην ισπανική του μετάφραση) για να εξηγήσει τη σχέση που υπήρχε μεταξύ της παχυσαρκίας και του διαβήτη. Από την πλευρά του, ο Μοράλες ορίζει την παχυσαρκία ως το προοίμιο του διαβήτη: «Πρέπει να αποφεύγουμε τις ανθυγιεινές συνήθειες ζωής (λίγες ώρες ύπνου, καθιστική ζωή ή έλλειψη σωματικής άσκησης, μεταξύ άλλων) για την πρόληψη του διαβήτη τύπου 2, ο οποίος αυξάνεται αλματωδώς“.
Ο ενδοκρινολόγος λυπάται που υπό αυτή την έννοια μοιάζουμε όλο και περισσότερο με τις Ηνωμένες Πολιτείες. και ιδιαίτερα σε μια εποχή που «υπάρχουν καλύτερες φαρμακολογικές θεραπείες και μεγαλύτερη πρόσβαση στην ενημέρωση». Για αυτόν τον λόγο αναφέρει το σύνθημα με το οποίο η Διεθνής Ομοσπονδία Διαβήτη (IDF) γιορτάζει την Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη στις 14 Νοεμβρίου: «Γνωρίζοντας τους κινδύνους είναι να γνωρίζεις την απάντηση». Ο διεθνής οργανισμός εκτιμά ότι μέχρι το 2045 η ανάπτυξη του διαβήτη στην Ευρώπη θα είναι 15%.
Αν και υπάρχουν γενικά δύο τύποι διαβήτη, ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι υπάρχουν έως και πέντε διαφορετικοί τύποι διαβήτη. Παρόλα αυτά, ο ΠΟΥ εκτιμά ότι το 95% των ατόμων με διαβήτη πάσχουν από διαβήτη τύπου 2. Για τον Μοράλες καλός διαβήτης δεν υπάρχει πλέον (ένα επίθετο που συνδέθηκε με τον τύπο 1). «Όλος ο κακώς ελεγχόμενος διαβήτης μπορεί να είναι επιβλαβής», προειδοποιεί.
Πώς να σταματήσετε τον διαβήτη
Γιατί είναι μια ασθένεια για την οποία δεν υπάρχει θεραπεία Τουλάχιστον μέχρι σήμερα, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι ο τρόπος πρόβλεψης του διαβήτη είναι η αποφυγή της παχυσαρκίας. «Πρόκειται για αλλαγή του τρόπου ζωής του γενικού πληθυσμού», εξηγεί ο Gaztambide, «ακολουθώντας μια υγιεινή διατροφή και κάνοντας ελάχιστη σωματική άσκηση, η οποία μπορεί να διευκολυνθεί με περπατήστε βιαστικά, μην κοιτάτε τις βιτρίνες“.
Υπογραμμίζουν επίσης τον ρόλο που διαδραματίζει η έγκαιρη διάγνωση. «Αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι η πρώτη επίσκεψη στον ενδοκρινολόγο σηματοδοτεί την πρόγνωση της νόσου», λέει ο Μοράλες. «Όσο πιο γρήγορα διαγνωστεί, τόσο πιο γρήγορα μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε και να βελτιώσουμε τους παράγοντες κινδύνου», προσθέτει ο Cebrián.
Αν και το ποσοστό του διαβήτη στην Ισπανία έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, ο εκπρόσωπος της ομάδας εργασίας για τον διαβήτη semFYC επισημαίνει ότι οι θάνατοι που αποδίδονται σε αυτή τη νόσο έχουν μειωθεί, μαζί με την αύξηση του προσδόκιμου ζωής. «Αυτό μας αναγκάζει δράστε το συντομότερο δυνατό με τη χρόνια παθολογία», υπογραμμίζει ο Cebrián.