Οι αστρονόμοι έχουν ταξινομήσει ένα νέο αντικείμενο μεταξύ των φωτεινότερων στον ουρανό. Δεν είναι αστέρι ή πλανήτης: είναι Blue Walker 3, το πρωτότυπο ενός νέου στόλου δεκάδων δορυφόρων που θα παρέχει σύνδεση 5G από το διάστημα. Η επίτευξη της τεχνολογικής πρόκλησης να είμαστε σε θέση να συνδεόμαστε οπουδήποτε στον πλανήτη μας οδηγεί να ξεπεράσουμε ένα άλλο σύνορο. Αφού άλλαξε πολλά τοπία και άλλαξε το κλίμα ολόκληρου του πλανήτη, ο ανθρώπινος πολιτισμός μεταμορφώνει επίσης την εμφάνιση του νυχτερινού ουρανού.
Για όλους, όχι μόνο για τους αστρονόμους, η παρατήρηση του ουρανού άρχισε να φαίνεται ριζικά διαφορετική το 2019. Στη συνέχεια, η εταιρεία SpaceX του Elon Musk άρχισε να αναπτύσσει το Starlink, τον μεγαλύτερο από τους λεγόμενους μεγα-αστερισμούς δορυφόρων, τους οποίους τοποθετούν σε νέους φορείς που προσφέρουν παγκόσμια Η κάλυψη Internet υψηλής ταχύτητας βρίσκεται σε τροχιά (συμπεριλαμβανομένων των Amazon και OneWeb). Τώρα αυτοί οι τύποι δορυφόρων έχουν σπάσει το ρεκόρ φωτεινότητάς τους, γιατί σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε από το επιστημονικό περιοδικό Φύσηαν αναλογιστούμε Blue Walker 3 ένα αστέρι, θα ήταν ανάμεσα στα 10 φωτεινότερα, από τα συνολικά 9.096 αστέρια που το ανθρώπινο μάτι μπορεί να διακρίνει με γυμνό μάτι.
Οι συντάκτες της μελέτης προειδοποιούν ότι ο τρέχων ανεξέλεγκτος πολλαπλασιασμός αυτών των τεχνητών αστεριών αποτελεί κίνδυνο για την επιστήμη: «Όλοι οι κλάδοι της παρατηρητικής αστρονομίας μπορούν να επηρεαστούν. Παρά τα μέτρα που λαμβάνουμε, αυτοί οι δορυφόροι μπορεί να μπερδευτούν με μεταβλητά αστρονομικά αντικείμενα ή να αφήσουν ίχνη στα δεδομένα μας που έχουν απροσδόκητες επιπτώσεις», εξηγεί η Meredith Rawls, η οποία συμμετείχε στην έρευνα στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον (ΗΠΑ). Επιπλέον, η αστρονομική κοινότητα αρχίζει να μελετά τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της. Λαμβάνοντας υπόψη ότι σε λίγα χρόνια θα υπάρχουν εκατοντάδες χιλιάδες από αυτούς τους δορυφόρους σε χαμηλή τροχιά της Γης, υπάρχουν φόβοι ότι περιέχουν υλικά που μπορούν να προκαλέσουν ζημιά στο στρώμα του όζοντος.
Για όσους ενδιαφέρονται για την αστρονομία, αυτές οι αλλαγές στον ουρανό είναι ένα νέο στοιχείο, που τον κάνει πιο δυναμικό. Το θέαμα που προσφέρει ένας πολύ σκοτεινός νυχτερινός ουρανός δεν έχει πλέον πρωταγωνιστές μόνο τα αστέρια και τους πλανήτες, που βλέπουμε ακίνητα πάνω από τον ουράνιο θόλο. Τώρα βλέπουμε επίσης αυτούς τους δορυφόρους να κινούνται, και αυτή η κίνηση τους διακρίνει από τα φυσικά αστέρια. Όπως εξηγεί ο αστροφυσικός Borja Tosar, στην εισαγωγή του στις συζητήσεις για την αστρονομία, «οι δορυφόροι δεν λάμπουν επειδή έχουν το δικό τους φως, αλλά αντανακλούν το φως του Ήλιου. Είναι κατασκευασμένοι με υλικά υψηλής ανακλαστικότητας και, επομένως, παρά το γεγονός ότι είναι τόσο μικροί (το Το Starlink είναι σαν ένα πλυντήριο ρούχων, το οποίο χρησιμοποιεί ένα ηλιακό πάνελ στο μέγεθος ενός τροχόσπιτου) τα βλέπουμε τόσο φωτεινά όσο ένα αστέρι με ακτίνα εκατομμυρίων χιλιομέτρων, που βρίσκεται αρκετά έτη φωτός μακριά». Ο Tosar υπογραμμίζει ιδιαίτερα τον τρόπο με τον οποίο τα δορυφορικά τρένα Starlink προσελκύουν την προσοχή, κινούμενα σε μια γραμμή κατά την άνοδό τους στην τελική τροχιά σε υψόμετρο 550 χιλιομέτρων. «Διεγείρουν πολλή περιέργεια και, συχνά, λαμβάνω αναφορές ανθρώπων που είναι μάρτυρες αυτού του φαινομένου και πιστεύουν ότι έχουν δει UFO», προσθέτει ο ειδικός.
Εφαρμογές αστρονομίας για κινητά, ακόμη και ιστότοποι όπως το Heavens Above χρησιμοποιούνται από ερασιτέχνες και επαγγελματίες για να γνωρίζουν ακριβώς πότε περνούν δορυφόροι όπως Blue Walker 3. Αυτές οι πληροφορίες είναι πολύ χρήσιμες τόσο για όσους κυνηγούν αυτά τα τεχνητά αστέρια όσο και για όσους προσπαθούν να τα αποφύγουν. Ο Óscar Blanco παίζει αυτόν τον διπλό ρόλο. Διδάσκει στους επισκέπτες του Αστρονομικού Κέντρου Trevinca, το οποίο διαχειρίζεται στην A Veiga (Ourense), να τους αναγνωρίζουν. Και καταφέρνει να αποφύγει τις γρατζουνιές που αφήνουν οι δορυφόροι στις αστροφωτογραφίες. Αυτές οι εικόνες διαρκούν τουλάχιστον μερικά δευτερόλεπτα με ανοιχτό τον φακό της κάμερας, γεγονός που κάνει τις κινούμενες κουκκίδες των δορυφόρων να γίνουν ραβδώσεις που διασχίζουν τον ουρανό.
«Ευτυχώς, οι αστροφωτογράφοι έχουν προγράμματα υπολογιστών που μπορούν να διαγράψουν αυτές τις δορυφορικές διαδρομές. Αλλά για να γίνει αυτό είναι απαραίτητο να τραβήξετε αρκετές εικόνες και δεν είναι πάντα δυνατό να τις διαγράψετε», εξηγεί ο Blanco. Η αϋπνία που προκαλούν οι δορυφόροι – οι οποίοι το καλοκαίρι είναι ορατοί σχεδόν όλη τη νύχτα και φτάνουν σε σημαντικό ύψος πάνω από τον ορίζοντα – δίνει μια καλή ιδέα για την παρεμβολή που μπορούν να αντιπροσωπεύουν οι νέοι μεγααστερισμοί για την αστρονομική έρευνα.
Από την έρημο Atacama (Χιλή), ο Jeremy Tregloan-Reed αφιερώνεται στη μελέτη των εξωπλανητών. Είναι ένας από τους κύριους συγγραφείς του επιστημονικού άρθρου για τη φωτεινότητα του Blue Walker 3 και αποφάσισε να το ερευνήσει «επειδή γινόταν λόγος ότι θα ήταν η αρχή του τέλους της αστρονομίας, όταν εκτοξεύτηκε τον Νοέμβριο του 2022. Αλλά το ίδιο πράγμα ειπώθηκε επίσης όταν αρχίσαμε να βλέπουμε λάμψεις από τους δορυφόρους Iridium, a la τέλος του 20ου αιώνα».
Το «BlueWalker 3» και το τέλος της αστρονομίας
Ο Tregloan-Reed λέει ότι, γενικά, δεν φαίνεται να είναι κάτι σπουδαίο αυτή τη στιγμή. Αλλά μπορεί να γίνει έτσι «αν δεν ελεγχθεί ο πολλαπλασιασμός και δεν ληφθούν μέτρα για τη μείωση της ποσότητας του ηλιακού φωτός που ανακλάται από τους δορυφόρους. Η διέλευση ενός δορυφόρου με φωτεινότητα μεγαλύτερη από το συνιστώμενο όριο των 7 θα μπορούσε να καταστρέψει μια ολόκληρη εικόνα που προέρχεται από συγκεκριμένα τηλεσκόπια, όπως αυτό του Παρατηρητηρίου Vera C. Rubin [en construcción en el norte de Chile]”.
Και σύμφωνα με τα αποτελέσματα της πρόσφατης έρευνάς του, Blue Walker 3 Φτάνει σε φωτεινότητα μεγέθους 0,4. Το σχήμα μπορεί να φαίνεται καθησυχαστικό, αλλά δεν είναι: υποδηλώνει ότι είναι 437 φορές πιο φωτεινό από το προτεινόμενο. Όπως διευκρινίζει ο Tregloan-Reed, η φωτεινότητα των ουράνιων σωμάτων μετράται σε αντίστροφη κλίμακα: «Όσο μεγαλύτερη είναι η φωτεινότητα, τόσο μικρότερος είναι ο αριθμός μεγέθους. και είναι επίσης μια λογαριθμική κλίμακα, οπότε η μείωση κατά πέντε μονάδες σημαίνει ότι το αντικείμενο θα είναι 100 φορές πιο φωτεινό».
Οι ειδικοί συμφωνούν ότι το πρόβλημα δεν είναι αυτή η συγκεκριμένη συσκευή, αλλά μάλλον ότι μέχρι το 2030 αναμένεται να υπάρχουν εκατοντάδες χιλιάδες δορυφόροι, που θα εκτοξευθούν από πολλές διαφορετικές εταιρείες. Blue Walker 3που έσπασε όλα τα ρεκόρ χάρη στη γιγάντια κεραία των 64 τετραγωνικών μέτρων, είναι απλώς μια δοκιμή για το νέο δίκτυο του φορέα εκμετάλλευσης AST SpaceMobile, που θα έχει περίπου 90 δορυφόρους έως και επτά φορές μεγαλύτερους, που ονομάζεται BlueBirds. Αυτό θα τους έκανε τουλάχιστον τόσο φωτεινούς όσο ο Σείριος, το λαμπρότερο αστέρι στον ουρανό.
«Η εμφάνιση του νυχτερινού ουρανού θα μπορούσε να αλλάξει για πάντα. Υπάρχει κίνδυνος αυτό το όραμα να κυριαρχείται από κινούμενους δορυφόρους, παρά από αστέρια», εξηγεί ο Mike Peel, του Imperial College του Λονδίνου (Ηνωμένο Βασίλειο), και επίσης συμμετέχων στην έρευνα που δημοσιεύτηκε από Φύση. «Για να αποφευχθεί αυτό, υπάρχει η γενική σύσταση του ορίου μεγέθους 7, το οποίο υποδηλώνει μια φωτεινότητα τόσο ασθενή που δεν μπορεί να φανεί με γυμνό μάτι», προσθέτει ο Peel.
Η Διεθνής Αστρονομική Ένωση (IAU) αφιέρωσε ένα συμπόσιο που πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβριο στο νησί των Καναρίων Νήσων Λα Πάλμα σε αυτό το πρόβλημα. Ο Ισπανός ερευνητής David Galadí, μέλος των επιτροπών της IAU που μελετούν τις επιπτώσεις των δορυφορικών μεγααστερισμών στην αστρονομία, υπογραμμίζει ότι στο επιστημονικό συνέδριο στη Λα Πάλμα ήρθε στο προσκήνιο ο αντίκτυπος στο περιβάλλον: «Υπάρχει σημαντική ανησυχία για την επίδραση στην την ατμόσφαιρα της αύξησης των εκτοξεύσεων δορυφόρων· και επίσης επανεισόδους, αφού ό,τι ανεβαίνει σε χαμηλή τροχιά της Γης καταλήγει να πέφτει πίσω», εξηγεί ο Galadí.
Μελετήστε τις επιπτώσεις στο στρώμα του όζοντος
Η διατήρηση αυτών των σμηνών εκατοντάδων χιλιάδων δορυφόρων θα σημαίνει ότι κάθε τόσο κάποιος θα συντρίβεται και θα αποσυντίθεται κατά την επανείσοδο στην ατμόσφαιρα, σύμφωνα με τον Galadí. «Αυτό θα εγχύσει ποσότητες εξατμισμένων ξένων ουσιών, όπως το αλουμίνιο, στην ανώτερη ατμόσφαιρα με ρυθμό έως και 10 φορές ταχύτερο από τη φυσική συμβολή των μετεωριτών. Και ο σχηματισμός οξειδίων του αλουμινίου μπορεί να επηρεάσει το στρώμα του όζοντος», εξηγεί ο ερευνητής.
Δεδομένης αυτής της θεωρητικής πιθανότητας βλάβης στο στρώμα του όζοντος, που διερευνήθηκε σε μια ανακοίνωση από το συμπόσιο La Palma, ο Galadí υπογραμμίζει την ανάγκη για περαιτέρω έρευνα για την ποσοτικοποίηση αυτής της επίδρασης. Και επικρίνει το γεγονός ότι οι εταιρείες που εκτοξεύουν δορυφορικούς μεγααστερισμούς δεν απαιτείται να πραγματοποιήσουν αυτές τις μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας, ελλείψει διεθνών κανονισμών που ρυθμίζουν τη χρήση της χαμηλής τροχιάς της Γης: «Είναι σαν την Άγρια Δύση . «Καταλαμβάνουν παράνομο έδαφος και μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν», προσθέτει.
Ενώ η έρευνα για αυτόν τον νέο τύπο περιβαλλοντικής ρύπανσης κάνει τα πρώτα της βήματα, η φωτορύπανση που θα επιφέρει αυτός ο πολλαπλασιασμός των δορυφόρων είναι πολύ πιο μελετημένη. Ο Jeremy Tregloan-Reed προειδοποιεί ότι «ακόμη και αν όλοι οι χειριστές τηρούσαν τη σύσταση ότι οι δορυφόροι τους έχουν μέγιστη φωτεινότητα μεγέθους 7 και επομένως δεν ήταν ορατοί με γυμνό μάτι, θα συνέβαλαν στην αύξηση της φωτεινότητας του φόντου του ουρανού». Σύμφωνα με αυτόν τον ερευνητή, αυτό θα έσβησε από τον ουρανό τα πιο αμυδρά αστέρια που μπορεί να ανιχνεύσει το ανθρώπινο μάτι, αν γίνουν πραγματικότητα οι περισσότεροι από μισό εκατομμύριο δορυφόροι που σχεδιάζονται για το 2030. Αυτός ο κίνδυνος επιβεβαιώνεται από στοιχεία από μια πρόσφατη μελέτη του Ισπανού Σαλβαδόρ Bará, δημοσιεύτηκε στο Φυσική αστρονομία. Και αυτό το φαινόμενο θα είναι πιο εμφανές, ακριβώς, σε μέρη που έχουν τώρα πιο σκοτεινό ουρανό, ιδανικό για να ατενίζεις τα αστέρια.
Για τη Meredith Rawls, αυτή η νέα μορφή φωτορύπανσης είναι εντελώς διαφορετική από τη συνηθισμένη, από την οποία θα μπορούσαμε να ξεφύγουμε πηγαίνοντας σε ένα μέρος μακριά από πόλεις και κωμοπόλεις. «Ωστόσο, οι δορυφόροι περιφέρονται γύρω από ολόκληρο τον πλανήτη. Όταν ολοκληρωθούν όλοι αυτοί οι μεγααστερισμοί, δεν θα υπάρχει πουθενά στη Γη να διαφύγει κανείς για να παρατηρήσει έναν σκοτεινό, καθαρό νυχτερινό ουρανό», θρηνεί ο Rawls.
Μπορείτε να ακολουθήσετε ΘΕΜΑ Σε Facebook, Χ ΚΑΙ Ίνσταγκραμή εγγραφείτε εδώ για να το λάβετε το εβδομαδιαίο μας ενημερωτικό δελτίο.
Εγγραφείτε για να συνεχίσετε την ανάγνωση
Διαβάστε χωρίς όρια
_