Το πέταγμα των κολιμπρί είναι τόσο συναρπαστικό όσο και μυστηριώδες. Έχουν ικανότητες που κανένα άλλο πουλί δεν διαθέτει: μπορούν να πετάξουν με μεγάλη ταχύτητα προς όλες τις κατευθύνσεις -ακόμα και προς τα πίσω- ή να παραμείνουν κρεμασμένοι στο ίδιο σημείο. Παρά το γεγονός ότι είναι σπουδαίοι αεροναύτες, αυτά τα μικρά πουλιά έχουν χάσει την ικανότητα να διπλώνουν τα φτερά τους στο ύψος του κούκλες και το αγκώνες και δεν μπορούν να αναστείλουν την πτήση τους γιατί μόλις σταματήσουν να χτυπούν τα φτερά τους αρχίζουν να πέφτουν. Πώς καταφέρνουν λοιπόν να στριμωχτούν σε μικρούς χώρους για να καταφύγουν ή να προμηθευτούν τροφή σε μέρη που είναι δύσκολα προσβάσιμα; Μια ομάδα ερευνητών εντόπισε τις δύο στρατηγικές που εφαρμόζουν αυτά τα ζώα για να γλιστρήσουν στη βλάστηση: είτε γυρίζουν το σώμα τους για να πετάξουν στο πλάι μέσα από το κενό είτε κρατούν τα φτερά τους στο σώμα τους και πυροβολούν σαν βλήματα. Δημοσίευσαν τα ευρήματά τους στο περιοδικό Journal of Experimental Biology.
Ο Marc Badger, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, στο Μπέρκλεϋ, παρατήρησε ότι τα κολίβρια που επισκέπτονταν τον τροφοδότη της αυλής του είχαν συχνές εδαφικές μάχες. Οι «εισβολείς», εξηγεί, τράπηκαν κρυφά και χρησιμοποίησαν το φύλλωμα ως κάλυμμα, ενώ εκείνοι που κυνηγήθηκαν πετούσαν στους θάμνους για κάλυψη. «Άρχισα να αναρωτιέμαι για τις αλληλεπιδράσεις τους με τη βλάστηση και πώς κατάφεραν να διαχειριστούν τόσο μικρούς και πολύπλοκους χώρους», λέει ο Badger. Για να διαλύσει τις αμφιβολίες του, αυτός και η ομάδα του εγκατέστησαν μια πίστα πτήσης με τρύπες μικρότερες από το μέγεθος των κολιμπρί με τα φτερά τους ανοιχτά. Στη συνέχεια σχεδίασε έναν ρομποτικό βραχίονα που πετούσε άμμο στα πουλιά για να τα αναγκάσει να χωρέσουν μέσα από αυτήν την τρύπα, αλλά τα πουλιά συνήθισαν γρήγορα τη συσκευή και ξέχασαν πού ήταν το άνοιγμα. Έτσι, η συνάδελφός της Κάθριν ΜακΚλέιν επινόησε ένα σύστημα ανταμοιβής: ο τροφοδότης θα έδινε νέκταρ μόνο αν περνούσε πρώτα από το άνοιγμα. Μπόρεσαν έτσι να καταγράψουν την είσοδο των πουλιών σε βίντεο και να ανιχνεύσουν τις στρατηγικές πτήσης τους σε αργή κίνηση.
Αφού ανέλυσαν περισσότερες από 500 διελεύσεις, αναγνώρισαν δύο συστήματα για την αποφυγή των κενών. Στο πρώτο πλησίασαν και επέπλεαν για να εκτιμήσουν το άνοιγμα. Αφού ανέλυσαν και υπολόγισαν την είσοδο, επέκτειναν το ένα φτερό προς τα εμπρός και μετακινούσαν το δεύτερο φτερό προς τα πίσω ενώ συνέχισαν να χτυπούν τα φτερά τους για να περάσουν πλευρικά μέσα από το κενό. «Έμεινα έκπληκτος την πρώτη φορά που είδα ένα βίντεο αργής κίνησης με πουλιά που χρησιμοποιούν αυτή την τεχνική», εξομολογείται ο Badger.
«Τα κολίβρια πετούν σαν ελικόπτερα. «Μόλις σταματήσουν να χτυπούν τα φτερά τους, αρχίζουν να πέφτουν από τον ουρανό». Ο Paolo Segre, βιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Wisconsin-Green Bay, ο οποίος δεν συμμετείχε στην έρευνα, εξηγεί αυτό. Ως εκ τούτου, ήταν έκπληξη για τους συγγραφείς της μελέτης να ανακαλύψουν ότι η δεύτερη μέθοδος που χρησιμοποιούν τα κολίβρια για να διεισδύσουν σε μικρούς χώρους είναι να πετάξουν τα φτερά τους πίσω και να τα συνδέσουν για λίγο στο σώμα για να προωθηθούν μέσα από το ράμφος σαν βλήμα. Δηλαδή σταματούν να χτυπάνε. Μόλις περάσουν με ασφάλεια, πετάνε ξανά. «Αυτό είναι επικίνδυνο γιατί ουσιαστικά πέφτουν», προσθέτει ο Segre.
Εξετάζοντας τις δύο στρατηγικές, η ομάδα παρατήρησε ότι τα κολίβρια που ταξίδευαν στο πλάι είχαν την τάση να πετούν πιο προσεκτικά και αργά από εκείνα που περνούσαν από τα ανοίγματα με το ράμφος τους πρώτα. Καθώς τα πουλιά έγιναν πιο οικεία, αποκτούσαν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση. Κατά τη διάρκεια του πειράματος μόνο ένας υπέστη ένα σοβαρό ατύχημα, αλλά ανέρρωσε γρήγορα πριν επιχειρήσει με επιτυχία τον ελιγμό ξανά και συνεχίσει το δρόμο του. Τα τέσσερα κολίβρια που συμμετείχαν στη μελέτη έδειξαν παρόμοια μετάβαση μεταξύ των συστημάτων πτήσης. Σύμφωνα με τον Badger, αυτό δείχνει ότι όταν συναντούν παρόμοια εμπόδια στο φυσικό τους περιβάλλον, προσαρμόζουν τη συμπεριφορά τους καθώς μαθαίνουν περισσότερα για τον βιότοπό τους. Για παράδειγμα, εάν σε ελεύθερη πτήση βρεθούν αντιμέτωποι με ένα αρπακτικό όπως μια γάτα, πιθανότατα θα επιλέξουν μια πιο προσεκτική στρατηγική για να προστατευτούν.
Στο φυσικό περιβάλλον, πολλά είδη κολιμπρί αναζητούν τροφή για έντομα κοντά και μέσα στη βλάστηση. Τα θηλυκά συλλέγουν ιστούς αράχνης και άλλα υλικά φωλιάς και χτίζουν τις φωλιές τους μέσα σε δέντρα και θάμνους. Συνολικά, αυτές οι δυνατότητες αποδεικνύουν ότι τα κολίβρια μπορούν να διαπραγματευτούν αξιόπιστα πιο στενά σημεία από ό,τι γενικά εκτιμάται.
Υπάρχει λόγος να συνεχίσουμε να μαθαίνουμε από τη φύση; αναρωτιέται ο Ασβός. “Ναι. “Το να μάθουμε περισσότερα για το πώς τα ζώα αποφεύγουν τα εμπόδια και άλλα βασικά στοιχεία του περιβάλλοντος μπορεί να βελτιώσει τη συνολική μας κατανόηση της συμπεριφοράς των ζώων σε πολύπλοκα περιβάλλοντα.” Και ο βιολόγος Paolo Segre, από την πλευρά του, αντικατοπτρίζει ότι “μόλις αρχίζουμε να μαθαίνουμε για τις πιο σύνθετες πτυχές της πτήσης του κολιμπρί».
Άλλα περιέργεια για τα κολίβρια
- Είναι το μικρότερο πουλί στον πλανήτη και ο μοναδικός βιότοπός του είναι η αμερικανική ήπειρος. Τα 343 γνωστά είδη διανέμονται από την Αλάσκα έως την Παταγονία.
- Λαμβάνοντας υπόψη το μέγεθός τους, έχουν πολύ υψηλό καρδιακό ρυθμό. Σε ένα λεπτό ξεκούρασης, η καρδιά σας μπορεί να χτυπήσει 500 έως 700 φορές. Στην ενεργό κατάσταση φτάνουν τα 1.200. Αυτό μπορεί να εξηγηθεί επειδή καταναλώνουν σημαντική ποσότητα ενέργειας για πτήση.
- Χάρη στην τετραχρωμική τους όραση μπορούν να δουν περισσότερα χρώματα από τους ανθρώπους.
- Τα πόδια τους δεν είναι χρήσιμα για περπάτημα, αλλά τα χρησιμοποιούν για δύο κύριες δραστηριότητες: να κολλάνε σε κλαδιά δέντρων για να ξεκουραστούν ή να κοιμηθούν και για το ξύσιμο.
- Έχουν ένα τελετουργικό ζευγαρώματος γνωστό ως “η τεχνική κατάδυσης”. Για να εντυπωσιάσουν τα θηλυκά, τα αρσενικά στέκονται μέχρι και 20 μέτρα ύψος και μετά πέφτουν ξαφνικά. Πριν φτάσουν στο έδαφος σταματούν απότομα και σηκώνονται ξανά. Ψάχνουν για το αρσενικό που το κάνει πιο χαριτωμένα, ή αυτό που φτάνει στο υψηλότερο.
Μπορείτε να ακολουθήσετε ΘΕΜΑ Σε Facebook, Χ ΚΑΙ Ίνσταγκραμή εγγραφείτε εδώ για να το λάβετε το εβδομαδιαίο μας ενημερωτικό δελτίο.